به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «افغانستان، مردم و سیاست» نوشته مارتین یو اِنز به تازگی با ترجمه سیما مولایی توسط نشر ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این کتاب در سال ۲۰۰۱ توسط انتشارات پریمینال چاپ شده است.
افغانستان سرزمینی سخت و ناهموار، ولی بسیار زیباست. این سرزمین با کوه‌های پوشیده از برف، کویرهای خالی و دشت‌های پهناور، وسعتش کمی‌بزرگ‌تر از فرانسه و کمی کوچک تر از ترکیه است. این کشور که مرزهایش اواخر قرن نوزدهم تعیین شد، سرزمینی است که به دریا راه ندارد و برخی از کوه‌هایش، از بلندترین کوه‌های جهان هستند. این کشور در شمال با جمهوری‌های تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان بیش از ۲ هزار کیلومتر مرز مشترک دارد. در غرب، مرز از پامیر شروع می‌شود و با گذر از امتداد آمودریا سرانجام به هریرود، شمالی ترین نقطه مرز ایران و افغانستان، می‌رسد. در دورترین نقطه در شمال شرق، در ارتفاعات پامیر، افغانستان ۸۰ کیلومتر با چین مرز دارد و از همان نقطه مرز معروف به دیورند، که افغانستان را از پاکستان جدا می‌کند، شروع می‌شود.
مارتین یو انز در کتاب «افغانستان» با نگاهی به گذشته‌ها، دگرگونی‌های تاریخی این کشور یعنی یکی از خطرناک ترین سرزمین‌های پیدایش تروریسم جهانی را بررسی کرده است. به دنبال تشکیل چند سلسله پادشاهی پی‌در پی و ظهور امپراتوری افغان در قرن هجدهم، از قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم، مبارزات سختی بین انگلستان و روسیه بر سر تسلط و قدرت در این سرزمین در گرفت که تا زمان اعلام استقلال افغانستان در سال ۱۹۱۹ ادامه داشت.
در پایان دهه ۱۹۷۰ یک کودتای کمونیستی، نظام مستقر در افغانستان را سرنگون کرد و باعث حمله اتحاد جماهیر شوروی به این کشور در سال ۱۹۷۹ شد. یک دهه بعد، شوروی از افغانستان عقب نشینی کرد که این کار باعث بروز جنگ داخلی و پاره شدن آخرین رشته‌های مذهبی، قومی و سیاسی ای شد که مردم افغان را به یکدیگر پیوند داده بود. در چنین اوضاع و احوالی گروه طالبان اعلام وجود کرد.
یو انز سعی کرده در اثر پیش رو، تجربه‌های تاریخی افغانستان را بررسی کند تا تصویری روشن از دورنما و آینده این سرزمین ترسیم کرده و تکلیف سنگین ملت در بازسازی سیاست و اقتصاد فراگیر افغانستان و بازتاب جهانی آن ارائه دهد. افغانستانِ امروز (سال ۲۰۰۱ و سال نگارش این کتاب)، جنگ زده و با اقتصادی ویران است که به آینده ای نامطئمن چشم دارد.
کتاب پیش رو، ۲۲ فصل دارد که به ترتیب عبارت اند از: تاریخ کهن، پیدایش پادشاهی افغان، برآمدن دوست محمدخان، اولین جنگ انگلستان و افغانستان، دوست محمدخان و شیرعلی خان، دومین جنگ انگلستان و افغانستان، عبدالرحمان خان «امیر آهنین»، حبیب الله خان و سیاست بی طرفی، امان الله خان و تلاش برای مدرن کردن افغانستان، فرمانروایی برادران، داودخان: دهه اول، ظاهرشاه و حکومت مشروطه، بازگشت داودخان و انقلاب ثور، حکومت حزب خلق و حمله شوروی، اشغال و مقاومت، خواری و عقب نشینی، جنگ داخلی، ورود طالبان، رژیم طالبان، نفت مواد مخدر و تروریسم بین المللی، سرنگونی طالبان، آینده.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
همچنان که نیروهای رابرتز به سوی کابل پیشروی می‌کردند در منطقه چهارآسیاب با یک نیروی بزرگ افغان، که با شبه نظامی‌ها و توپخانه حمایت می‌شد، روبه رو شدند. ابتدا جنگی سخت درگرفت ولی روز نهم اکتبر انگلیسی‌ها به کابل رسیدند و وارد شهر شدند.
رابرتز در کابل دست به کارهایی زد که می‌توان از آن با عنوان حکومت وحشت یاد کرد. گروه‌های بزرگی از مردم دستگیر شدند. متهمان در شرایط حکومت نظامی‌محاکمه شدند. رابرتز بعدها گفت هشتادوهفت نفر در آن شرایط اعدام شدند ولی احتمالا شمار کشته شدگان بیشتر بود. از اعدام شدگان ظاهرا تنها یازده نفر به طور مستقیم در قتل کاوانیاری دست داشتند. اما لیتون مصرانه از رابرتز می‌خواست به کار خود ادامه بدهد:
«هر افغانی که محکوم به مرگ می‌شود، از نظر من یک آدم پست دون مایه کمتر می‌شود... هر کسی که مسلح است باید درجا مانند جانوری موذی کشته شود... این وظیفه کنونی ماست که آن چنان نگاه آتشینی بر آخرین صفحه خون آلود سالنامه [شبه قاره] هند بیندازیم که تاریخ نامیمون آن برای همیشه در خاطر شرمگین مردمی مطیع شده و شکست خورده حک گردد.»
به رابرتز توصیه می‌شد در کار شتاب کند «پیش از آن که افکار عمومی‌در انگلستان تغییر کند... شش ماه پس از این، اگر یک نفر کشته شود سروصدا در انگلستان بلندتر از آن خواهد بود که اگر در حال حاضر صد نفر کشته شوند.»در این مورد لیتون در اشتباه بود. آنچه در افغانستان می‌گذشت خیلی زود در نامه‌هایی که افسران رابرتز به لندن می‌فرستادند گزارش شد و در پارلمان انگلستان انتقادات شدیدی از نایب السلطنه شد. حتی بعضی از مشاوران لیتون کشتار در افغانستان را تقبیح کردند و آن را «آدمکشی‌های قضایی» خواندند. عکس العمل لیتون آن بود که تقصیر را متوجه رابرتز کند و مدعی شود نیروی نظامی‌انگلیس دستورهای او را نادیده گرفته اند و از کنترل خارج شده اند.
این کتاب با ۳۲۰ صفحه مصور، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۲۸ هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما